Subsidiekader voor intergemeentelijke verenigingen voor lokaal woonbeleid
De Vlaamse Regering keurde op 14 maart 2025 het besluit voor een vernieuwd subsidiekader voor intergemeentelijke projecten ter ondersteuning van het lokaal woonbeleid 2026-2031 (IGS 5.0) definitief goed. De subsidieperiode gaat in op 1 januari 2026 en loopt tot en met 31 december 2031. Het BVR regelt het takenpakket, de subsidievoorwaarden, de berekeningswijze van de subsidie en de beoordelingswijze door Wonen in Vlaanderen.
Ten opzichte van het huidige subsidiekader is het nieuwe subsidiekader minder sturend, het gaat uit van de autonomie van de lokale besturen. De vereiste rapportages worden ingeperkt en de verplichte activiteiten zijn afgebouwd. De gemeenten beschikken over de autonomie om zelf beleidskeuzes te maken die een oplossing bieden aan problemen op de lokale woonmarkt, of inspelen op lokale opportuniteiten.
De opdracht
Met deze Vlaamse subsidie wil de Vlaamse Regering de gemeenten ondersteunen in hun regisseursrol en hen stimuleren om intergemeentelijk samen te werken met het oog op de realisatie van de drie Vlaamse beleidsprioriteiten voor het woonbeleid:
De opdracht rond het lokaal woonbeleid is uitgeschreven in het ‘Inspiratiehandboek voor initiatieven lokaal woonbeleid 2026-2031’ cfr boek 2, deel 2 van het besluit Vlaamse Codex Wonen van 2021 en zijn onderverdeeld in basisinitiatieven voor elke gemeente en gemeenten in intergemeentelijke samenwerkingsprojecten en eigen initiatieven.
Basisinitiatieven voor alle gemeenten
Artikels 2.14, 2.15 en 2.16 van het Besluit Vlaamse Codex Wonen van 2021 bevatten voor elk van de drie Vlaamse beleidsprioriteiten een aantal basisinitiatieven die in elke Vlaamse gemeente moeten worden uitgevoerd:
Basisinitiatieven voor gemeenten in intergemeentelijke samenwerkingsprojecten
Gemeenten die deel uitmaken van intergemeentelijke samenwerkingsprojecten hebben daarnaast ook de verplichting om:
Artikel 2.23 van het Besluit Vlaamse Codex Wonen van 2021 bepaalt de inhoud van de subsidieaanvraag. Aangezien de basisinitiatieven voor elk project hetzelfde zullen zijn, volstaat daarvoor in de subsidieaanvraag een engagementsverklaring van de gemeenten.
Eigen (aanvullende) initiatieven
In artikels 2.14, 2.15 en 2.16 van het Besluit Vlaamse Codex Wonen van 2021 is bepaald dat per beleidsprioriteit één of meer eigen initiatieven voorgesteld kunnen worden. Deze zijn afgestemd op de lokale huisvestingssituatie en hoeven niet in elke deelnemende gemeente van het werkingsgebied uitgevoerd te worden. Voor de ontwikkeling van eigen initiatieven kan een bijkomende subsidie verkregen worden. In de subsidieaanvraag wordt daarvoor een plan van aanpak opgenomen met daarin een beschrijving van de geplande acties, een gedetailleerd overzicht van wanneer de acties zullen worden uitgevoerd en een beschrijving van de beoogde resultaten.
Als eigen initiatief voor Tongeren-Borgloon wordt het verplichte conformiteitsattest voor woningen ouder dan 55 jaar en huisvesting voor seizoenarbeiders en arbeidsmigranten voorgesteld.
Oprichting intergemeentelijke vereniging "Woonconnect Maas en Loon"
Nieuw te vormen intergemeentelijke vereniging
Om de Vlaamse subsidie voor lokaal woonbeleid voor 2026-2031 te kunnen aanvragen dient een nieuwe interlokale vereniging te worden opgericht. Om voor de subsidie in aanmerking te komen moeten tenminste drie gemeenten in het samenwerkingsverband aangesloten zijn.
Het huidige samenwerkingsverband “Wonen in Tongeren-Borgloon-Herstappe” volstaat niet voor de nieuwe subsidieperiode.
De gemeenten Lanaken, Bilzen-Hoeselt en Tongeren-Borgloon hebben op 25 februari 2025 een ambtelijk vooroverleg gehad vanuit de intentie om een project voor intergemeentelijke samenwerking verder uit te werken waarin ook Herstappe zal worden mee genomen.
Het college van burgemeester en schepenen ging op 6 juni 2025 akkoord met het voeren van verkennende gesprekken en het onderzoeken van de mogelijkheid tot het opstarten van een interlokale vereniging voor lokaal woonbeleid.
De nieuw te vormen interlokale vereniging werd besproken met de gemeente Herstappe en op het stuurgroepoverleg WiTH op 20 maart 2025.
Het projectvoorstel werd voorgelegd aan het Lokaal Woonoverleg op 21 mei 2025.
Het projectvoorstel werd in een gezamenlijk overleg met betrokken bestuurders voorgelegd aan Wonen in Vlaanderen op 24 juni 2025.
De huidige werking in Bilzen-Hoeselt en Lanaken sluit nauw aan bij de actieve en autonome wijze waarop er in Tongeren-Borgloon en Herstappe rond de Vlaamse beleidsprioriteiten wordt gewerkt. De betrokken administraties staan allen positief tegenover de invulling van een intergemeentelijk project ter ondersteuning van het lokaal woonbeleid.
Omdat de grote betrokken gemeenten allen over een uitgebreide expertise beschikken en reeds een volledig uitgewerkte professionele werking hebben wordt geopteerd voor een intergemeentelijke samenwerking zonder partnerschap met een externe, uitvoerende actor.
Geografisch vormen de vier gemeenten een aansluitend geheel, lopend van Haspengouw tot aan de Maas.
Er wordt een intergemeentelijke vereniging zonder rechtspersoonlijkheid opgericht. Daartoe wordt een overeenkomst opgemaakt tussen de samenwerkende partijen met statutaire draagkracht.
Doel en meerwaarde van de interlokale vereniging
De interlokale vereniging heeft als doel om initiatieven te nemen met het oog op het verbeteren en uitbouwen van een regionale samenwerking rond wonen en om woonprojecten van gemeentelijk en regionaal belang te verwezenlijken.
Vanuit lokaal perspectief beantwoordt de interlokale vereniging aan een concrete behoefte aan ondersteuning, expertise en efficiëntiewinst op het terrein.
Voor Herstappe worden de werkzaamheden op vlak van huisvesting (op afroep) uitgevoerd door de dienst Huisvesting van Tongeren-Borgloon.
De voorgestelde samenwerking heeft geen impact op de autonomie van de gemeentelijke diensten voor wonen. Via de intergemeentelijke samenwerking wordt ingezet op:
De deelnemende gemeenten engageren zich tot het uitbouwen en/of verderzetten van acties rond leegstand, verwaarlozing, woningkwaliteit en herbestemming. Dit omvat onder meer een doorgedreven handhavingsbeleid en acties die bijdragen aan kwalitatieve woonomgevingen in dorpskernen en stadswijken.
Binnen de intergemeentelijke vereniging wensen de gemeenten Bilzen-Hoeselt, Herstappe, Lanaken en Tongeren-Borgloon het eigen woonbeleid, op basis van eigen accenten, uit te werken, uit te voeren en op te volgen.
Ervaring met een intergemeentelijke samenwerking rond lokaal woonbeleid
Tijdspad subsidieaanvraag
Het ministerieel besluit bevat een meerjarige subsidiebelofte voor de periode 2026-2031 en de jaarlijkse subsidiebedragen.
In de periode 2026-2031 zal jaarlijks in januari op basis van een ministerieel besluit het begrote totale jaarbudget voor alle projecten vastgelegd worden. De jaarlijkse subsidie voor het project zal uitbetaald worden met een schijf van 70% in februari en een saldo van 30% na evaluatie van het werkingsjaar.
Berekening van de subsidie
Cfr artikel 2.19 van het Besluit Vlaamse Codex Wonen van 2021 is het subsidiebedrag van een project gelijk aan de subsidie voor de basisinitiatieven (basissubsidie), verhoogd met de subsidie voor de eigen initiatieven (extra subsidie).
De Vlaamse subsidie voor de intergemeentelijke samenwerkingsprojecten bestaat uit:
Het subsidiebedrag voor de basisinitiatieven wordt berekend op basis van de volgende indicatoren:
1° het aantal private huishoudens binnen het werkingsgebied;
2° het aandeel huurwoningen binnen het werkingsgebied;
Het bestuur van de interlokale vereniging
Het bestuur van de intergemeentelijke vereniging wordt uitgevoerd door de stuurgroep met geïntegreerd beheerscomité. De stuurgroep volgt de activiteiten van het project op en brengt minimaal tweemaal per jaar verslag uit.
In de stuurgroep zijn alle betrokken gemeenten vertegenwoordigd, elke gemeente beschikt over één mandaat.
Voor Tongeren-Borgloon wordt schepen van Wonen, Eddy Manet, voorgesteld als effectief lid van de stuurgroep. Gemeenteraadslid Kim Mommen wordt voorgesteld als plaatsvervangend lid.
Akkoord met voorstel van beslissing.
Rudi Diels
financieel directeur
De GR is akkoord met de oprichting van de interlokale vereniging "Woonconnect Maas en Loon" en keurt de statuten goed.
De GR is akkoord met de subsidieaanvraag bij Wonen in Vlaanderen ter ondersteuning van het lokaal woonbeleid.
De GR is akkoord met de voorgestelde leden van de stuurgroep schepen van Wonen, Eddy Manet, als effectief lid en gemeenteraadslid Kim Mommen als plaatsvervangend lid.
De GR gaat akkoord met het machtigen van het CBS voor verdere uitwerking van het eigen initiatief en de uitvoering van het woonbeleid.
Dit besluit wordt overgemaakt aan Wonen in Vlaanderen vóór 31 oktober 2025.